Otomatik araç kullanıyorsanız debriyaj kelimesi sizin için herhangi bir anlam taşımayabilir ancak manuel araç kullananlar için debriyaj, aracın en önemli bileşenlerinden biridir. Debriyaja hâkim olmak ve kavrayabilmek aracın sorunsuz bir şekilde hareket edebilmesini sağlar. Aracın hız kazanabilmesi için gerekli olan ivmenin kaynağını oluşturan debriyaj, manuel araç kullanmayı öğrenenler için zaman zaman kâbus haline gelebilir. Debriyajın ne işe yaradığını ve sisteminin detaylarını öğrenmek bu süreci daha kolay anlamanıza yardımcı olabilir.
Debriyaj Nedir?
Araçların vites kutusu ile motoru arasındaki bağlantısını keserek araca vites değiştirebilme yeteneği kazandıran mekanik sisteme debriyaj adı verilir. Peki, debriyaj ne işe yarar? Motor ve vites kutusu arasında yer alan sistem, duran bir aracın kalkmasını sağlar. Araç hareket halinde iken de hız sağlayabilmesi için vites değiştirmenize yardımcı olur. Diğer bir deyişle manuel vitese sahip araçlarda tekerleklerin ihtiyaç duyduğu itme gücünü motordan tekerleklere aktaran sistemdir. Manuel vitesli araçlar; gaz, fren ve debriyaj olmak üzere 3 pedala sahiptir. Motorun ürettiği itiş gücünün verimli bir şekilde kullanılmasını sağlayan debriyaj, vites değiştirmek için basmanız gereken en soldaki pedaldır. Ortadaki fren ve en sağdaki gaz pedalıdır.
Debriyaj Sistemi Nasıl Çalışır?
Debriyaj sisteminin çalışma prensibini tam olarak anlayabilmek için öncelikle sistemin hangi parçalardan oluştuğunu bilmek gerekir. Debriyaj sistemi; volan, debriyaj baskısı, debriyaj balatası ve debriyaj rulmanından oluşur. Volan, motora cıvatalarla bağlanır ve motordan aldığı hareketi vites kutusuna iletmeyi sağlar. Debriyaj baskısı volana sabitlenen bir parçadır. Bu iki parçanın içinde ise debriyaj balatası ve debriyaja bastığınızda aracınızın hareket etmesi için motor gücünü tekerleklere ileten ya da vites değişimi veya aracın durmasını için motor gücünü kesen debriyaj rulmanı bir diğer adıyla debriyaj bilyası yer alır. Ayağınızı debriyaj pedalına bastığınızda debriyaj rulmanı ve baskısı aracılığı ile motordan vites kutusuna gelen güç kesilir. Bu nedenle ayağınız debriyajdayken gaza basmanız halinde araç ilerlemez. Ayağınızı pedaldan kaldırdığınızda debriyaj balatası, volan ve debriyaj arasındaki bağlantıyı sağlayarak motordan gelen gücü tekerleklere iletir. Debriyaj sistemi olmadığında her vites değişikliğinde aracı durdurmak yani motoru stop etmek gerekirdi.
Debriyaj Nasıl Kullanılır?
Debriyajın en önemli görevi şanzımanın güç çıkışını kesmektir. Ayağınızla debriyaj pedalına tam bastığınız sırada gaz pedalına basarsanız debriyajdan ses gelir ve aynı zamanda aracınız ilerlemez. Debriyaja basınca gelen ses motorun itiş gücünün tekerleklere iletilmemesinden kaynaklanır. Aracınızı kaldırmak için ayağınızı debriyaj pedalından yavaş yavaş kaldırıp debriyaj sistemini dengelemeniz ve tam bu sırada gaza basmanız gerekir. Aracınız belirli bir hız kazandıktan sonra vitese atmak için debriyaja basmanız gerekir. Vitesi değiştirdikten sonra debriyajdan ayağınızı çekebilirsiniz. Aracınızla hareket halindeyken durmak istediğinizde fren pedalı ile birlikte debriyaj pedalını kullanmanız gerekir. Debriyaj, tekerlekle motor arasındaki bağlantının kesilmesini sağlayarak motor durmadan aracınızı durdurabilirsiniz. Bir diğer önemli ayrıntı da arabayı stop ettirmeden durmasını sağlamak için vitesi mutlaka boşa almalısınız. Eğer sadece frene basarsanız motor da durur. Hızınızı yavaşlatmak istediğinizde ise sadece fren pedalına basabilirsiniz.
Debriyaj Balatası Biterse Ne Olur?
Debriyaj sistemini oluşturan elemanlar zamanla araç hareket ettikçe yıpranır ve hasar görür. Sürtünme ve ısının etkisiyle debriyaj balatası incelir ve işlevlerini yerine getiremez hale gelir. Peki, debriyaj baskı balatanın bittiğini nasıl anlarız?
- Debriyaj sertleşmesi yaşanır. Debriyaj pedalına artık eskisi kadar rahat basamazsınız.
- Debriyajın kavrama yeri yukarıya doğru kalkar.
- Yokuşlarda ve yoğun dur kalk durumlarında araçtan kötü bir koku gelir.
- Motor gücü azalır.
- Debriyaj pedalının yumuşaması gözlenir ve vites geçirmekte zorlanırsınız
- Debriyaj balatası tamamen bittiğinde aracınız yerinden kalkmaz ve ansızın sizi yolda bırakabilir.
Ayrıca yarı otomatik vites nedir ve nasıl kullanılır sorusunun cevapları için hazırladığımız içeriğe buradan ulaşabilirsiniz.
