Otomobil kullanmak da bu kapsama girer ve otomobil ehliyeti almak için çeşitli süreçlerden geçilir. Ehliyet almak için şartlar bölgeden bölgeye, ülkeden ülkeye çeşitli farklılık gösterir. Ancak çıkış yolu ve süreçleri birbiriyle benzer olduğu için bir ülkede alacağınız ehliyet genellikle diğer ülkelerde de geçerli olur.
Örneğin; Türkiye’de alınan ehliyet aralarında Avrupa ülkelerinin de bulunduğu 84 civarında ülkede geçerlidir. Araç kullanmaya karar verildiği andan itibaren ehliyet alma süreci bazı insanlar için zor bir süreç olarak görülebilir. Ancak, ehliyet alma sürecini düzenli bir şekilde planlayarak ve eğitimleri kaçırmadan takip ederek kolayca ehliyet sahibi olabilirsiniz. Bu yazımızda adım adım ehliyet sahibi olma sürecini ve süreçle ilgili merak ettiğiniz tüm soruları sizin için derledik.
Ehliyet Sınıfları Nelerdir?
Günümüzde ehliyetini alınabilecek 17 farklı ehliyet sınıfı bulunur. Bu nedenle ehliyet almak için öncelikler karar verilmesi gereken şey ne tür araçların kullanılacağıdır. Örneğin; 4 tekerlekli bir karayolu taşıtı kullanmak ve iki tekerli araçları kullanmak için karşılaşılan ehliyet alma koşulları birbirinden farklıdır. Ehliyet sınıfları için gereken şartlar ise temel olarak yaş, deneyim, eğitim, sağlık, adli sicil ve sınav şeklinde sıralanabilir. Türü ve sınıfı ne olursa olsun ehliyet almak için ehliyet kursuna gitmek şart. Ancak, ehliyet kursları başvurusundan önce ehliyet sınıfları hakkında bilgili olunması, ehliyet almanın ilk aşaması açısından faydalı olacaktır.
Türkiye’deki güncel ehliyet sınıfları ve yaş şartları şu şekilde sıralanır:
M - Motosiklet türevi 2, 3 ve 4 tekerlekli araçlar
A2 - 35 kW’ye kadar 2-3 tekerlekli motosikletler
A - 35 kW üzeri 2-3 tekerlekli motosikletler
A1 - 125 cc’ye kadar 2-3 tekerlekli motosikletler
B1 - 4 tekerlekli motosikletler
B - Otomobil ve kamyonetler
BE - Römorklu otomobil ve kamyonetler
C1 - 7500 kilograma kadar kamyon ve çekiciler
C1E - 12000 kilograma kadar römorklu kamyon ve çekiciler
C - Kamyon ve çekiciler
CE - Römorklu kamyon ve çekiciler
D1 - 16+1 kişilik minibüsler
D1E - 16+1 kişilik römorklu minibüsler
D - Otobüs ve benzeri araçlar
DE - Römorklu otobüsler
F - Traktör ve benzeri araçlar
G - İş makineleri
Ehliyet Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Bu sınıfları sıralarken önemli bir ayrıntıya dikkat çekmekte fayda var. Birçok ehliyet sınıfı için başlangıç seviyesindeki yeterlilik sınıfı ehliyetine sahip olunmalıdır. Örneğin; en yaygın ehliyet sınıfı olan B sınıfı ehliyetine sahip olunmadan C ve D sınıfı ehliyetler alınamaz. Yine başka bir örnek olarak CE sınıfı ehliyete sahip olmak için önce B ve ardından C sınıfı ehliyete sahip olmak gerekir. Kısacası ehliyet, kullanılmak istenen araç farklılaştıkça kademe kademe ilerleyen bir sistemdir.
Ehliyet için Yaş Şartı
Hangi ehliyetin alınacağına karar verildikten sonra sıra ehliyet alma yaşına gelir. Ülkemizde ehliyet alma yaşı 16’dan başlar ve alınacak ehliyetin sınıfında göre 24’e kadar çıkabilir. M, A1 ve B1 sınıfı ehliyet için 16 yaşında olmak yeterlidir. A2, B, BE, C1, C1E, F ve G sınıfı ehliyet alma yaşı 18’den başlar. A sınıfı ehliyet için 20 yaş gereklidir. C, CE, D1 ve D1E sınıflar için 21 yaş şartı aranır. D ve DE sınıfları için ise en az 24 yaşını doldurmuş olmak gerekir. Söz konusu yaş şartlarını doldurmamış kişilerin ehliyet almak için kursa yazılmasına müsaade edilmez.
Tüm bunların yanı sıra ehliyet almak için yalnızca yaş şartını karşılamak yeterli değildir. Ülkemizde Karayolları Trafik Yönetmeliğine bağlı olarak ehliyet almadan önce karşılanması gereken eğitim, sağlık gibi çeşitli şartlar da vardır. Buna göre;
- Ehliyet almayı düşünen sürücü adaylarının en az ilkokul mezunu olması gerekir.
- Aile hekimi, özel veya devlet hastanelerinden alınmış güncel sağlık raporu istenir. Bu rapor, alınan yere göre 50 ila 300 TL arasında değişir.
- Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 76. Maddesi’ne göre adli sicil kaydı (TCK’nın 188,190 ve 191 maddelerinde suçlar ile Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 4. maddesinin 7. fıkrasındaki suçları işlememiş olmak şartı aranır. Ayrıca, Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun’un 12. maddesinin 2. ve takip eden fıkralarındaki suçları işlememiş olmak da gerekir.)
Teorik ve Pratik Ehliyet Sınavları
Sürücü adayları, tüm bu yeterlilikleri karşıladığı takdirde artık ehliyet almak üzere ehliyet kurslarına başvurabilir. Bu kurslarda verilen dersler teorik ve pratik olarak ikiye ayrılır. Teorik sınavlarda sürücü adayları trafik kurallarıyla ilgili olarak çoktan seçmeli sınava tabi tutulur. Bu sınav, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenen sorularla gerçekleştirilir. Sınav konuları; ilk yardım, trafik adabı, araç tekniği, trafik ve çevre şeklinde sıralanabilir. Ehliyet sınavı toplamda 50 sorudan oluşur ve 50 sorunda 35’ine yanıt vermek sınavı geçmek için yeterlidir. Ehliyet sınavında, yanlış cevaplar doğru cevapları götürmez. Bu sınavı geçmek için kurslarda verilen dersleri takip etmek ve müfredata uygun kitapları okumak yeterli olacaktır.
Stajyer Ehliyet Nedir?
Ehliyet sınavının ikinci aşaması ise sürücülerin en çok çekindiği ancak yeterli eğitim alındığı ve üzerine çalışıldığı takdirde geçilecek direksiyon yani pratik sınavdır. Direksiyon sınavında görevli memurlar gözetiminde kısa bir sürüşe çıkılır. Bu sürüşte sürücünün trafiğe hazır olup olmadığına kanaat getirilen durma, kalkma, park etme, manevra, ani frenleme, sinyal, güvenlik ve teknik konulara uygulamalı olarak dikkat edilir. Sürücü, direksiyon sınavını başarıyla tamamlarsa ehliyet almaya hak kazanır. Ancak, ehliyete hak kazanmak sürücü adayının artık sürücü olduğu anlamına gelmez. Ülkemizde 2016 yılında değişen sistemle birlikte stajyer ehliyet sistemine geçilmiştir. Buna göre sürücü adayı ehliyetini aldıktan sonra 2 yıllık stajyerlik dönemini 75 ceza puanına ulaşmadan tamamlamalıdır. Aksi halde stajyer sürücünün ehliyetine el konulur ve psikoteknik testlerden geçer.
Ehliyet için Gerekli Evraklar
Ehliyet alma işlemleri için en son aşama ehliyetin bastırılmasıdır. Bunun için tüm yeterlilikleri karşılamış ve ehliyet sınavlarını başarıyla tamamlamış sürücü adayından birtakım belgeler istenir. Ehliyet alma randevu ile yapılan bir işlemdir ve randevu oluşturulduktan sonra bu belgelerin hazırlanması gerekir. Gelişen teknolojiyle birlikte ehliyet randevu işlemleri online olarak kolaylıkla oluşturulabilir. Ülkemizde ehliyet alma için gerekli belgeler şunlardır:
- T.C. kimlik numaralı resmi kimlik (nüfus cüzdanı, pasaport)
- Diploma
- Sağlık raporu
- Adli sicil kaydı
- 18 yaşını doldurmayanlar için veli/vasi muvafakatnamesi
- Ehliyet harcı makbuzu (Ehliyetin sınıfına göre farklılık gösteren ehliyet alma ücreti her sene güncellenir ve Emniyet Genel Müdürlüğü’nden takip edilebilir.)
- Biyometrik fotoğraf
- Kan grubu kartı
Görüldüğü üzere ehliyet alma süreci her ne kadar göz korkutucu bir süreç olarak bilinse de gerekli adımlar takip edildiği ve yeterli zaman ayrıldığı takdirde oldukça basittir. Bu noktada ehliyet kursunda verilen eğitimlerin tamamına katılmak ve ehliyet süreçleriyle ilgili olarak güncel duyuruları resmi sitelerden takip etmek son anda yaşanabilecek sürprizlerin de önüne geçecektir. Unutmayın, trafikte güvenli şekilde hareket etmek için sadece ehliyet yeterli değil. Trafik kurallarına uymalı, diğer sürücülere ve çevreye saygı göstermelisiniz.
