EGR Valfi Nedir?
EGR valfi, birçok benzinli ve dizel aracın motorlarında yer alan bir parçadır. EGR; Exhaust Gas Recirculation, yani Egzoz Gazı Devridaimi kelimelerinin kısaltılmış halidir. EGR’nin kullanılmasındaki asıl amaç, motor içerisinde yaşanan yanma işlemi sonucunda açığa çıkan Azot Oksit (NOx) miktarının azaltılmasıdır. EGR ile egzoz gazlarının bir kısmı tekrardan yanma odasına yönlendirilir. Bu sayede yanma odasında bulunan oksijen seyreltilir ve atıl gazların ısı emilimi yapmasıyla silindir içerisinde ulaşılan maksimum sıcaklıklar aşağıya çekilir.
Azot Oksitler, azot ve oksijen karışımı yüksek sıcaklığa maruz kaldığında oluştuğundan, EGR'nin sağladığı düşük yanma odası sıcaklıkları yanmanın ürettiği Azot Oksidin miktarını azaltır. EGR sistemlerinden devridaimi yapılan gazlar aynı zamanda Azot Oksit ve Karbon Monoksit'in dengeye yakın yoğunluklarını ihtiva ettiğinden yeniden yanma sonucunda bu tip zararlı gazların yeniden oluşma miktarını aşağıya çeker. Farklı yakıtların kimyasal özellikleri EGR’nin ne kadar kullanılabileceğini sınırlayan unsurlardandır. Örneğin; metanol EGR'ye benzinden daha toleranslıdır.
Tipik bir benzinli motorda, egzoz gazının %5’i ila % 15'i EGR ile tekrardan yanmaya yönlendirilir. Maksimum miktar, karışımın yanma sırasında sürekli bir alev cephesini sürdürme ihtiyacı ile sınırlıdır. Kötü ayarlanmış uygulamalarda aşırı devridaim yanlış ateşleme ve kısmi yanıklara neden olabilir. EGR yanmayı yavaşlasa da bu buji çakma zamanlamasını değiştirerek büyük ölçüde telafi edilebilir. EGR'nin motor verimliliği üzerindeki etkisi büyük ölçüde motor tasarımına bağlıdır.
EGR Valfi Çalışma Prensibi
EGR genel olarak yüksek yüklerde kullanılmaz. Zira bu durum maksimum güç çıkışını azaltacaktır. Bunun nedeni emme bölümündeki gaz yoğunluğunun azalmasıdır. EGR ayrıca rölantide (düşük motor hızı, sıfır yük) kullanılmaz çünkü dengesiz yanmaya ve titreşimlere neden olur. Modern dizel motorlarda devirdaim gazı, daha yüksek bir yoğunluğa ulaşabilmesi için bir ısı eşanjörü ile soğutulur. Kıvılcımla ateşlemeli motorlardan farklı olarak dizeller devamlı bir alev ön cephesi ihtiyacı ile sınırlı değildir. Ayrıca, dizeller her zaman hava zengini karışımla çalıştığından, Azot Oksit kontrolünde %50'ye kadar EGR oranlarından yararlanabilirler.
Büyük ölçüde azot, karbondioksit ve su buharından oluşan egzoz gazı havadan daha yüksek özgül ısıya sahiptir. Bu sayede dizel uygulamalarda da yüksek yanma sıcaklıklarını düşürmeye hizmet eder. Bununla birlikte, bir dizele EGR eklenmesi, iş zamanı sırasında yanma gazlarının özgül ısı oranını azaltır. Bu, piston tarafından çıkarılabilecek güç miktarını aşağıya çeker. EGR ayrıca iş zamanında yakılan yakıt miktarını azaltma eğilimindedir. Bu, EGR'deki bir artışa karşılık gelen partikül emisyonlarındaki artışla açıklanır. İş zamanı sırasında yanmayan partiküller (çoğunlukla karbon) enerji israfı demektir. Partiküller (PM) ile ilgili katı düzenlemeler, EGR'nin yol açtığı PM emisyon artışlarını telafi etmek için ilave emisyon kontrolleri yapılmasını gerektirmektedir. Bunlardan en yaygın olan ise partikülleri temizleyen, ancak oluşan geri basınç nedeniyle yakıt verimliliğinde küçük bir azalmaya neden olan dizel partikül filtreleridir.
EGR Valfi Nasıl Temizlenir?
Egzoz gazlarının işlenmemiş haline uzun süre maruz kalan sistemin karbon oluşumu nedeniyle tıkanması ise sıkça karşılaşılan bir sorundur. Özellikle, gazın geçişini sınırlayan EGR valfi çevresi, birikimin görülebildiği noktalardır. Sistemin tıkanmaması adına düzenli olarak EGR valfi temizleme işlemini yapmak önemlidir.
EGR valfi temizliği sırasında valf yerinden sökülür. Bu işlem sırasında ve sonrasında, açıkta kalabilecek silindir kafası ve emme menifoldunun içerisine yabancı madde kaçmamasına dikkat etmek gerekir. Bu noktada EGR valfi temizleme spreyi nasıl kullanılır bilmiyorsanız okuduklarınızı not edebilirsiniz. EGR valfinin her iki açıklığına da uygulanacak temizlik spreyinin kalınlaşmış birikimi çözememesi durumunda ahşap bir çubuk veya tel fırçadan yardım alınabilir. Ayrıca yine birikim miktarına bağlı olarak temizlik spreyinin karbon tabakaları üzerinde birkaç saat bekletilmesi gerekebilir. Bu adımların ardından, EGR valfine gaz sağlayan yolların ve portların da aynı şekilde temizlenmesi gerektiği unutulmamalıdır. EGR valfinin çalışma prensibini öğrendiyseniz aklınızda “EGR valfi hangi araçlarda olur?” sorusu kalmış olabilir. Benzinli ve dizel araçlarda olan EGR valfinin bakımlarını yapmayı ihmal etmemeli, bakım öncesi sizin için bir araya getirdiğimiz ipuçlarını inceleyebilirsiniz.
