Katalizör, araçlarda yer alan önemli bileşenlerden biridir. Katalizörler sayesinde egzozdan çıkan zehirli gazlar emilir ve dışarı daha temiz bir duman verilmesi sağlanır. Bu nedenle katalizörler hem araçlar hem de çevre için ciddi öneme sahiptir.
Bir katalizör veya diğer bir deyişle katalitik konvertör, tüm araçlarda motor ve susturucu arasında yer alır, araç çalıştıktan sonra üretilen zehirli gazların emilimini sağlayarak havaya verilecek gazın temiz hale getirilmesine yarar. Katalizör nedir, ne işe yarar, araçlarda katalizör arızası nedir ve daha fazla sorunun cevabı için blog yazımızı ziyaret edebilirsiniz.
Araçta Katalizör Nedir, Ne İşe Yarar?
Araçlar, modern dünyamızın olmazsa olmaz bileşenlerinden biridir. Bu araçlarda yer alan içten yanma özelliğine sahip motorlar çalıştıklarında egzoz gazları üretirler. Üretilen bu egzoz gazları, çevreye, doğal olarak da çevre içerisinde yaşayan canlıların sağlığına zararlı etkiye yol açabilecek bileşikler barındırabilirler. Katalizörler, egzoz gazlarında barınan zararlı bileşikleri daha az zararlı bileşiklere dönüştürmekle görevli parçalardır. Katalizörlerin hem benzinli hem de dizel araçlarda bulunması bir zorunluluktur.
Katalizör, aracın çalıştırılmasını takip eden süreçte egzozdan çıkan zehirli gazların emiliminin sağlanarak havaya verilecek gazın daha temiz hale getirilmesinde görev yapar. Katalizörlerin çalışması sayesinde havaya verilecek olan ve kirletici etkiye sahip karbonmonoksit, hidro karbon oksit, nitrik oksit ve nitrojenlerin miktarı azaltılır, bu gazlardan oluşan kirletici duman, temiz hale getirilir.
Bir aracın katalizörü, içten yanmalı motorun ürettiği çevreye zararlı gazların emilimini gerçekleştirerek onların dışarı daha temiz gazlar formunda verilmesini sağlar. Araçlarda farklı katalizör tipleri bulunabilir ve bu katalizörler birbirlerinden farklı çalışma mekanizmalarına sahip olabilir.
Araçlarda Kullanılan Katalizörlerin Çeşitleri
Araçlarda birbirinden farklı niteliklere sahip katalizörler kullanılır ve böylelikle dış ortama verilecek egzoz gazlarının en temiz forma ulaştırılması sağlanır. Araçlarda kullanılan katalizörler temel olarak üç farklı tipte bulunur: Oksidasyon katalizörü, üç yollu katalizör ve üç yollu katalizör ve oksidasyon katalizörü.
Oksidasyon Katalizörü: Oksidasyon katalizörleri, egzoz gazlarını yakalayarak içerisindeki zararlı bileşikleri daha az kirletici bileşiklere dönüştürür. Oksidasyon katalizörleri, sistemlerinin tekrar sirküle edilmesiyle çalışırlar.
Üç Yollu Katalizör: Yaygın olarak benzinli motorlu araçlarda kullanılırlar. Diğer katalizör tiplerinden daha ideal kabul edilirler.
Azot Oksit Azaltma Katalizörleri: Yaygın olarak dizel motorlu araçlarda kullanılırlar. Azot oksitleri daha az kirletici özellikteki bileşiklere dönüştürürler. Kamyon, otobüs vb. büyük araçlarda emisyon kontrolünü gerçekleştirmek için görev yaparlar.
Katalitik Konvertör Ne İşe Yarar?
Bir katalitik konvertör veya katalizör, içten yanma özellikli bir motor çalıştırıldıktan sonra egzozdan dışarı salınan zararlı bileşiklerle dolu dumanın daha az kirletici özelliğe sahip gazlara dönüştürülmesinde görev alır. Motor ateşlendikten sonra oluşan bu gaz, egzoza ulaşmadan önce farklı parçalardan geçer. Gazın çevredeki canlılara zarar vermemesi ve zararlı bileşiklerin tepkimeye girerek dönüştürülmesi katalizörlerin çalışmasıyla mümkün olur.
Katalitik Konvertörler Nasıl Çalışır?
Bir aracın katalizör sisteminin görev yapabilmesi için motor silindirinde yer alan hava ve yakıttan oluşan karışımın yanması gerekir. Araçlarda yer alan katalizörler, bazı çevreye zararlı bileşiklerin dönüştürülmesi amacıyla görev yaparlar. Azot oksitler, hidrokarbonlar ve karbon monoksit, katalizörde gerçekleşen katalitik tepkimeler sonucunda çevreye daha az zarar verecek karbondioksit ve suya dönüştürülür. Redüksiyon işlemi sonucunda ise hidrokarbonlar su ve karbondioksite; azot oksitler, azot ve oksijen gazlarına ayrışmış olur.
Katalizör Hangi Tip Araçlarda Bulunur?
Katalizör hangi araçlarda bulunur? Katalizörler, içten yanmalı ve dizel motorlu araçlarda bulunurlar. Otomobillerin egzoz sistemlerinde bulunurlar. Kamyonlarda, otobüslerde ve motorsikletlerde de kullanılırlar. En sık kullanıldıkları diğer araçlar arasında gemiler ve forkliftler de yer alır.
Katalitik Konvertör Bozulursa Ne Olur?
Katalitik konvertör, aracın motorunun üretmiş olduğu zararlı gazların çevreye salınımını engelleyen ve onları daha az kirletici bileşiklere dönüştüren son derece önemli bir göreve sahiptir. Bir katalitik konvertör bozulduğunda çevreye ciddi zararlar verilir. Katalitik konvertör, motor ve egzoz arasında bir gaz geçişi sağladığından burada bir arıza oluşması motora zarar verir. Katalizör bozulduğunda araç performasında düşüş meydana gelir.
Katalizör Olmazsa Ne Olur?
Bir araçta katalizör olmadığı takdirde motorun ateşlenmesi sonucunda ortaya çıkan gazların emilimi gerçekleşemeyeceğinden dışarı son derece zararlı gazlar verilir. Bu durum, çevreye, çevredeki canlılara ve insan sağlığına zararlıdır.
Katalizör Arızası Nasıl Anlaşılır?
Katalizör arızasını işaret eden durumlar son derece fark edilebilir olduğundan bu parçada meydana gelen herhangi bir arıza veya tıkanıklık hızlıca anlaşılabilir. Katalizörde bir arıza olduğunu gösteren en belirgin işaretler arasında egzoz sisteminden gelen rahatsız edici, kötü kokular bulunur. Araç egzozundan çıkan siyah duman, katalizör arızasının belirgin bir işaretidir. Motor performansında düşüş gerçekleşmesi de arızaya işaret edebilir. Ayrıca aracın alt kısmından tıkırtı sesleri duyulması da bu sorunun habercisi olabilir.
Son dönemlerde üretilen ve piyasada yer alan araçların neredeyse tamamında katalizörde arıza olması durumunda motor arıza lambası yanar. Yeni modellerde benzinli araç katalizör arızası, motor arıza lambasından da anlaşılabilir.
Katalizör Arızası Yakıt Tüketimini Etkiler Mi?
Katalizör arızası sonuçları arasında pek çok faktör yer alır. Bu arıza sonucunda motor hasar alabilir ve araç çalışmayabilir. Katalizörün çalışmadığı bir durumda motor daha fazla yakıt tüketmeye başlar. Bu durum, hem araca hem de motora zararlıdır. Katalizör arızalarıyla karşılaşmamak ve aracın motor ömrünü kısaltmamak için mutlaka düzenli bakım yaptırılması tavsiye edilir.